Inteligencja emocjonalna jest określana jako zdolność do rozpoznawania uczuć własnych i innych ludzi, motywowania się emocjami oraz kierowania emocjami w relacjach z innymi ludźmi. Ma ona wpływ na to, jak wykorzystujemy swoje umiejętności i wiedzę w życiu codziennym i zawodowym a rozwijanie tych umiejętności ma duże znaczenie w sprawnej komunikacji.
Istotę „emocjonalnej inteligencji” albo EQ (angielski skrót od „emotional quality„) najtrafniej określa cecha zwana potocznie znajomością ludzi. Jednak „inteligencja uczuć” obejmuje wiele zjawisk: samoświadomość (znajomość własnej osobowości), intuicja, rozróżnianie i znajomość własnych uczuć, kierowanie uczuciami w celu podejmowania zdrowych decyzji życiowych, skuteczne panowanie nad emocjami i nastrojami, zdolność komunikowania uczuć, zachowanie optymizmu mimo niepowodzeń oraz empatia czyli umiejętność wczuwania się w sytuację innych ludzi.
Pięć podstaw inteligencji emocjonalnej to:
1. znajomość własnych emocji, czyli rozpoznawania emocji w chwili jej powstania – pozwala to na lepsze kierowanie swoim życiem i podejmowanie trafnych decyzji.
2. kierowanie emocjami, czyli radzenie sobie w sytuacji kiedy występują niemiłe uczucia np. niepokoju, irytacji, złości.
3. zdolność motywowania się, czyli samokontrola emocjonalna
4. rozpoznawanie emocji u innych, czyli empatia. Ta umiejętność pozwala na słuchanie emocji innych i właściwe reagowanie na ich potrzeby
5. nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi, czyli kierowanie emocjami innych osób
Wszyscy dysponujemy inteligencją emocjonalną i używamy jej codziennie, z lepszym lub gorszym skutkiem, we wszystkich dziedzinach życia. Ale niedostatkom umiejętności emocjonalnych można zaradzić, ponieważ każda z sfer wchodzących w skład EQ jest w znacznym stopniu zespołem nawyków i reakcji. Przy odpowiednim wysiłku można zwiększyć jej zakres.
Umiejętności emocjonalne są bardzo ważne we wszystkich kontekstach zawodowych i społecznych. Korzyści jakie daje trenowanie inteligencji emocjonalnej to:
- osiągnięcie zadowolenia ze swoich działań i zachowanie szacunku do siebie samego;
- możliwość sprawdzenia skutków przekazywania określonych informacji;
- uświadomienie roli i znaczenia komunikacji niewerbalnej i jej znaczącego wpływ na skuteczność porozumiewania się;
- większa tolerancja w stosunku do zachowań własnych i cudzych;
- zmniejszenie stresu jako wynik polepszenia relacji międzyludzkich;
- zdolność bardziej zrozumiałego prezentowania swoich pomysłów i myśli;
- dopasowanie swojego wizerunku i sposobu komunikowania się do określonych sytuacji i potrzeb;
- umiejętność radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych.